تاثیر قهوه بر مغز چیست؟

تاثیر قهوه بر روی مغز کمی ‌بیشتر از بیدار کردن مغز در ساعت‌های اولیه صبح و افزایش هوشیاری شما است. به طور کلی، قهوه از ترکیبات فعال متعددی مثل کافئین، کلروژنیک اسید، کافستول و تریگونلین تشکیل شده است. قبل‌تر هم در ستایش فنجان قهوه‌ای که هر روز صبح می‌نوشیم و ارتباط شگفت انگیز نوشیدن قهوه و زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر صحبت کرده بودیم، اما این دفعه قرار است به صورت اختصاصی نگاهی به تاثیر قهوه بر عملکرد مغز بیاندازیم.

♥ مصرف قهوه چه تاثیری بر عملکرد مغز دارد؟

تا به حال این سوال بسیار مطرح شده است که آیا قهوه برای مغز مفید است؟

به طور کلی باید گفت که قهوه مقدار قابل توجهی کافئین به عنوان یک ماده محرک دارد. کافئین با ورود به مغز تأثیراتی روی سیستم عصبی مرکزی می‌گذارد و در نتیجه بر تعدادی از عملکردهای مغز از جمله حافظه، میزان هوشیاری و بیماری‌های ذهنی مانند آلزایمر و پارکینسون تاثیر می‌گذارد. کافئین موجود در قهوه با آزاد کردن انتقال دهنده‌های عصبی مانند نورادرنالین، دوپامین و سروتنین بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند و بخش‌های متعددی از عملکردهای ذهنی شامل حالت روحی، زمان واکنش، یادگیری، عملکرد ذهنی کلی و هوشیاری و توجه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.

تاثیر کافئین بر حافظه

نتایج تحقیقات در مورد تاثیر کافئین بر حافظه تا حد زیادی متناقض است. در‌ حالی‌ که برخی از تحقیقات به تاثیر مثبت کافئین بر حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت اشاره می‌کنند، سایر تحقیقات به این نکته اشاره می‌کنند که کافئین تاثیری بر حافظه ندارد یا فعالیت‌های حافظه و عملکرد آن را دچار اختلال می‌کند. با این حال، تحقیقات بیشتری نشان داده‌اند که با مصرف قهوه امکان فراموشی خاطرات کمتر و کمتر می‌شود.

تاثیر کافئین بر خستگی و خواب‌آلودگی

در کل، این تاثیرات از نحوه تعامل کافئین با گیرنده‌های نکلویتید به عنوان یک انتقال دهنده عصبی در ذهن شما ناشی می‌شود. کافئین به دلیل ساختار مولکولی مشابه با نکلویتید بر سر اتصال به گیرنده‌های مشابه با هم رقابت می‌کنند و در نتیجه مانع کاهش سرعت فعالیت نورون‌ها در مغز (انجام وظیفه اصلی نکلویتیدها) می‌شود و در نتیجه شما حس خستگی و خواب‌آلودگی نمی‌کنید. اما حتما از نوشیدن مقدار زیادی کافئین در بعد از ظهر و عصرها خودداری کنید، چون ممکن است که کیفیت خواب شبانه شما را بهم بزند.

افزایش سرعت پردازش اطلاعات

مصرف قهوه، ممکن است سرعت پردازش اطلاعات در مغز را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که کافئین زمان پاسخگویی را کاهش می‌دهد و عملکرد شناختی را بهبود می‌بخشد.

افزایش تمرکز

مصرف قهوه، تمرکز و توجه را افزایش می‌دهد. کافئین موجب افزایش ترشح مواد شیمیایی مانند اپینفرین (آدرنالین) می‌شود که به عنوان یک ماده محرک بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارد.

قهوه، در افزایش پردازش اطلاعات ذهنی و تمرکز بهتر اثربخش است.

♥ تاثیرات مثبت قهوه بر اختلالات و بیماری‌های ذهنی

همین فنجان قهوه ساده‌ای که در طول روز می‌نوشیم، تاثیرات عجیبی بر پیشگیری از بعضی بیماری‌های ذهنی دارد:

تاثیر کافئین بر بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر یکی از علت‌های اصلی زوال عقل است و علائم این بیماری به‌تدریج بدتر می‌شود. بیماری آلزایمر با بروز مشکلات در حافظه، ایجاد مشکلاتی در تفکر و رفتار فرد همراه است و تا به حال درمان مشخصی برای آن پیدا نشده است، اما راه‌هایی برای کنترل بیماری و حتی پیشگیری از آن وجود دارد. تحقیقات علمی ‌ثابت کرده است که مصرف مستمر و متعادل قهوه تا 65 درصد مانع بروز بیماری آلزایمر خواهد شد، اما تابه حال در این تحقیقات تاثیر محافظتی قهوه و کافئین مشاهده نشده است. در مورد اینکه آیا قهوه از آلزایمر جلوگیری می‌کند یا خیر در مقاله‌اش مفصل‌تر بخوانید.

تاثیر کافئین بر بیماری پارکینسون:

بیماری پارکینسون یک بیماری ذهنی-حرکتی مزمن است که از سیستم عصبی مرکزی ذهن انسان ریشه می‌گیرد. این بیماری سلول‌های عصبی مغز که هورمون دوپامین را ترشح می‌کند از بین می‌برد. وجود این هورمون‌ها برای حرکت ماهیچه‌ای فرد بسیار مهم است بنابراین، به راحتی بر سیستم حرکتی فرد تاثیر می‌گذارد و به ندرت منجر به لرزش در فرد می‌شود. تحقیقات نشان داده است که مصرف قهوه تا حد زیادی خطر بیماری پارکینسون را تا 29 درصد پایین می‌آورد.

یک پیشنهاد خواندنی: چرت قهوه چیست و چقدر طول می‌کشد؟

تاثیر قهوه بر بیماری افسردگی

مصرف میزان متعادل قهوه، تأثیر مثبتی بر روحیه و افزایش انرژی در برخی افراد داشته باشد.

تاثیر قهوه بر بیماری بیش فعالی (ADHD)

مصرف کافئین، در برخی افراد که با اختلال نقص توجه یا بیش‌فعالی (ADHD) دست و پنجه نرم می‌کنند، تأثیر مثبتی داشته باشد. مصرف میزان متعادلی از قهوه و کافئین ممکن است باعث بهبود تمرکز و کاهش نشانه‌های بیش‌فعالی در این افراد شود.

تاثیر کافئین بر هوشیاری ذهنی

نتایج یک تحقیق وسیع در کشور پرتقال به تازگی در مجله پیشگامان نوروساینس رفتاری منتشر شده است. در این تحقیق، با نظارت بر دو گروه از افراد که به طور مرتب حداقل یک فنجان قهوه یا کافئین در طول روز می‌نوشیدند و با توجه به نتایج اسکن مغزی آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف قهوه، به دلیل وجود کافئین بالا در آن، منجر به تغییراتی در فعالیت‌های ذهنی فرد می‌شود.

به صورت خلاصه، این تحقیق به این نتیجه رسیده است که مصرف قهوه و کافئین عملکرد بخشی از مغزِ افراد را که آن‌ها را به استراحت وادار می‌کند کاهش می‌دهد و در نتیجه افراد بعد از مصرف این نوشیدنی سطح بالاتری از هوشیاری ذهنی و توجه را تجربه می‌کردند. جالب است بدانیم که حتی دیدن، چشیدن و بو کردن قهوه باعث هوشیاری فرد می‌شود. البته افرادی که به طور مستمر به نوشیدن قهوه عادت نکرده‌اند، ممکن است تجربه مشابهی نداشته باشند.

♥ پیامدهای منفی مصرف بیش از اندازه قهوه بر مغز

تا اینجا در مورد تاثیرات مثبت مصرف قهوه بر عملکرد مغز صحبت کردیم، اما شاید بیان تاثیرات منفی مصرف بیش از حد آن خالی از لطف نباشد.

ایجاد حس اضطراب در فرد

قابلیت قهوه در افزایش فشار خون باعث افزایش سطح استرس و اضطراب در افراد می‌شود. بنابراین، فرد ممکن است بدون دلیل در طی روز سطح استرس و اضطراب زیادی را تحمل کند.

اختلال در خواب

خواب یکی از فعالیت‌هایی است که بر اثر فعالیت آدنوزین در مغز انسان تحریک می‌شود و فعالیت کافئین در مغز با این آدنوزین‌ها رقابت می‌کند و باعث ایجاد حس بی‌خوابی در فرد می‌شود. مصرف بیش از حد قهوه باعث اختلال در نظم خواب و در نتیجه ایجاد حس خستگی در روز بعد می‌شود. به‌تدریج این حس خستگی ماندگار شده و مانع انجام صحیح امور روزمره فرد می‌شود.

نوشیدن بیش از اندازه قهوه، نتیجه معکوس و منفی بر بدن دارد.

اعتماد به نفس زائد و افزایش ریسک

در مواردی، مصرف بیش از حد قهوه ممکن است باعث افزایش اعتماد‌ به‌ نفس زائد و افزایش ریسک در تصمیم‌گیری‌ها شود. این موضوع ممکن است منجر به انجام اقدامات خطرناک یا پیش‌بینی نشده شود.

اعتماد‌به‌نفس ناکافی و افزایش اضطراب اجتماعی

مصرف بیش از حد قهوه ممکن است باعث افزایش اضطراب اجتماعی و کاهش اعتماد‌به‌نفس در برخی افراد شود. این موضوع ممکن است منجر به مشکلات در روابط اجتماعی و عملکرد اجتماعی فرد شود.

تشدید بیماری اسکیزوفرنی

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به طور قابل توجهی حساسیت بیشتری نسبت به کافئین دارند. مصرف زیاد قهوه و کافئین، علائم اسکیزوفرنی را تشدید می‌کند و به افزایش اضطراب و اختلالات فکری منجر می‌شود. بنابراین، دقت کنید که در مصرف قهوه هم تعادل را برقرار کنید و وابستگی‌تان به این نوشیدنی را کنترل و محدود کنید تا دچار عوارض ناشی از آن نشوید. نکته دیگر این است که تازگی و کیفیت قهوه اهمیت زیادی دارد. بنابراین، برای خرید قهوه تازه و مرغوب برنامه‌ریزی کنید و از فروشگاه‌های معتبر قهوه تهیه کنید.

و اما کلام آخر

با توجه به تحقیقات علمی‌گسترده‌ای که انجام شده است، دیگر تاثیر قهوه بر بهبود عملکرد مغز و افزایش تمرکز بر کسی پوشیده نیست. البته که مانند هر ماده خوراکی دیگری، مصرف بیش از حد قهوه پیامدهای منفی برای سلامت انسان دارد، اما میزان مصرف متعادل آن تاثیرات شگفت‌انگیزی بر عملکرد ذهن دارد. باید توجه کنیم که از نوشیدنی قهوه هم مانند هر ماده خوراکی یا نوشیدنی دیگری به میزان متعادلی استفاده کنیم.