برای بسیاری از دوستداران قهوه هیچ مزه‌ای در دنیا توان رقابت با طعم دلچسب قهوه شیردار را ندارد. با اینکه در گذشته مشتقات قهوه چون لاته، کاپوچینو، اسپرسو کن پانا و بسیاری نمونه‌های دیگر تنها با شیر لبنی تهیه می‌شد، میل به تجربه طعم‌های جدید و محدودیت بسیاری از قهوه‌دوست‌ها در نوشیدن شیر لبنی باعث رشد پرسرعت بازار شیرهای غیر لبنی شده است. دشوار بودن هضم شیر لبنی برای معده‌های حساس، ملاحظات زیست محیطی و سلامتی در کنار دلایل متعدد دیگر باعث شده است که افراد دنبال گزینه‌های سالم‌تر برای افزودن به فنجان قهوه خود باشد. به همین دلیل است که شیرهای گیاهی همچون شیر سویا، بادام، نارگیل و بسیاری گزینه‌های دیگر راه خود را به فنجان‌های عاشقان قهوه بازکرده‌اند. با وجود شور و اشتیاق بسیاری این شیرها در دوستداران قهوه ایجاد می‌کنند، تنوع وسیع شیرهای گیاهی انتخاب بهترین گزینه را دشوار کرده است به همین دلیل در این مقاله به بررسی برخی از محبوب‌ترین این شیرها پرداخته شده است. برای ماجراجویی در دنیای خوش‌عطر و طعم قهوه با شیر غیر لبنی در ادامه با ما همراه باشید.
معیارهای ارزیابی شیرهای غیرلبنی
با اینکه انتخاب بهترین طعم و مزه به سلیقه شخصی بسیار وابسته است اما متخصصان نکته‌سنج دنیای قهوه، تلاش کرده‌اند با تعریف معیارهایی برای درجه‌بندی شیرهای غیر لبنی امکان ارزیابی آنها فراهم کنند. به این ترتیب علاقه‌مندان و دوستداران قهوه‌هایی که با شیرهای غیر لبنی درست می‌شوند می‌توانند تفاوت بین شیرها را عمیق‌تر مطالعه کنند و بهترین گزینه را با توجه به علاقه شخصی خود انتخاب نمایند.
متخصصان قهوه معیارهای ارزیابی شیرهای غیر لبنی را به سه دسته تقسیم کرده‌اند. اولین پرسش که کیفیت شیر را برای باریستاها تعیین می‌کند آن است که چقدر فوم تولید می‌کند؟
برای اندازه‌گیری این معیار شیرهای غیر لبنی مختلف با استفاده از یک دستگاه بخار حرارت دیده‌اند تا مشخص شود هر یک از انواع شیر از گیاهان و برندهای تولیدکننده مختلف چقدر فوم ایجاد می‌کند. معیار دوم به دلمه شدن شیر در قهوه می‌پردازد. برای تشخیص اینکه آیا شیر غیر لبنی در قهوه دلمه میشود یا خیر، pH قهوه و شیر با هم مقایسه میشود.
در نهایت مهم‌ترین پارامتر برای تشخیص بهترین شیر، طعم و مزه‌ای است که به قهوه می‌دهد. طعم و مزه شیر و هماهنگی آن با قهوه‌ای که بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد، بیش از هر چیز دیگر به سلیقه افراد بستگی دارد. فرایند پیداکردن مطلوب‌ترین طعم شیر می‌تواند تجربه‌ای دلچسب از تهیه و امتحان کردن انواع مختلف موجود در بازار است که برای عاشقان قهوه هیجان و لذتی کمتر از شکار ندارد؛ اما برای قهوه‌دوست‌هایی که فرصت و امکان تجربه انواع مختلف شیر غیر لبنی را ندارند می‌توانند با مطالعه این مقاله اطلاعات دقیقی درباره هر یک از آنها پیدا کنند و با آگاهی بیشتر خرید کنند.
شیر بادام
در حال حاضـر پرطرف‌دارترین گزینـه بین شیرهای غیر لبنی در کافه‌ها، شیـر بادام است. علاقـه به این شیر شیـریـن و خوشمزه همچنان در حال رشد است و به یکی از گزینه‌های محبوب عاشقان قهوه تبدیل شده است. شیر بادام هم با شیرینـی افزوده و هم بدون آن در بازار موجـود اسـت عـلاوه بر این امکـان تهیه آن در منزل هم وجـود دارد. باید در نظـر داشت که برای تهیه قهوه شیر بادام شیـریـن شده مناسب‌تر است چون برخی از برندهای شیرین نشده این محصـول در دمای ۶۵ درج دلمه شده یا اصلاً فوم ایجاد نمی‌کنند.
شیربادام‌های شیرین‌نشده عملکرد بسیار بهتری در قهوه دارند؛ اغلب در دمای بالا و در تماس با قهوه دلمه نمی‌شوند. شیربادام شیرین‌شده مزه‌ای آجیلی و بسیار خوشایند دارد. افزودن شکر این طعم آجیلی دلچسب را از دل بادام بیرون می‌کشد و قوامی دوچندان به قهوه می‌بخشد.
مشکلات شیر بادام نیز دقیقا مشابه شیر نارگیل بودند: با استفاده از آن، عملا نوشیدنی طعم دار ایجاد خواهید کرد. طعم کاپوچینوهایی که درست کردیم، مانند کاپوچینوهای معمولی بعلاوه سیروپ بادام تلخ بودند.
- + مناسب برای لاته آرت
- + استفاده راحت (اگر حواستان به دما باشد)
- – شیرینی زیادی که به طعم قهوه نمی‌نشیند
- – نامقاوم در برابر حرارت
شیر سویا
دومین شیر گیاهی محبوب برای همنشینی قهوه، شیر سویا است. شیر سویا یکی از گزینه‌های پرطرف‌دار قدیمی است که سابقه مصرفش نسبت به دیگر انواع شیر بیشتر است اما محبوبیت آن بین قهوه‌دوست‌ها رو به کاهش است. بااین‌حال برخی از دوستداران وفادارش همچنان حاضر نیستند به جز شیر سویا هیچ شیر دیگری در کنار قهوه روزانه‌شان مصرف کنند.
انواع مختلف شیر سویا نسبت به حرارت مقاوم‌اند بنابراین هنگام تماس با قهوه دلمه نمی‌شوند. بااین‌حال برخی از انواع شیر سویا هنگام مخلوط شدن با قهوه موقتاً دلمه می‌شوند و قدری زمان می‌برد تا به لطیف شده و به تعادل برسند. دلمه شدن شیر سویا به میزان pH آن بستگی دارد و هر چه شیر اسیدی‌تر باشد، بیشتر امکان دارد که دلمه شود. طرف‌داران پروپاقرص شیر سویا می‌توانند برای پیشگیری از دلمه شدن آن، قهوه‌های را انتخاب کنند که کمتر اسیدی هستند. هرچقدر دانه قهوه مورد استفاده تیره‌برشت‌تر باشد کمتر اسیدی است و در نتیجه هنگام اضافه‌شدن شیر سویا دلمه نمی‌شود.
شیر برنج
نه … منظور میان وعده خوشمزه‌ای که از جوشاندن شیر گاو و برنج تهیه میشود نیست. شیر برنج، شیری غیر لبنی است که از برنج قهوه‌ای تهیه میشود و مزه‌ای شیرین دارد. کالری شیر برنج مقداری از شیر لبنی کمتر است و چربی اشباع‌شده ندارد. در هر لیوان شیر برنج ۰.۷۵ گرم پروتئین وجود دارد که از پروتئین شیر گاو کمتر است. همین موضوع باعث میشود فوم دار کردن شیر برنج قدری دشوارتر از شیر لبنی باشد و به تکنیک بهتری نیاز داشته باشد. کربوهیدرات موجود در شیر برنج به سرعت هضم و به گلوکز تبدیل میشود به همین دلیل بعد از نوشیدن یک فنجان لاته که با شیر برنج تهیه شده، قند خون بالا می‌رود. هر چند که همین موضوع این شیر را برای زمانی که از گرسنگی در حال ضعف هستید گزینه‌ای بسیار مناسب می‌کند اما نشان می‌دهد که برای افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می‌کنند انتخاب مناسبی نیست.
شیر نارگیل
شیر نارگیل نسبت به دیگر گزینه‌های موجود در این لیست محبوبیت کمتری دارد و از نظر طعم و بافت بسیار متفاوت است. انواع شیر نارگیل در برابر حرارت مقاوم است و هنگام اضافه‌شدن به شیر دلمه نمی‌شود. آنچه شیر نارگیل را از دیگر شیرهای گیاهی محبوب متمایز می‌کند طعم آن است. برخی معتقدند که شیر نارگیل بعد از اضافه‌شدن به قهوه بیش از حد آبکی است و طعم آن در کنار مزه غالب قهوه گم میشود. از جذابیت‌های شیر نارگیل که باعث شده است طرف‌داران محبوب و وفادار پیدا کند آن است که نسبت به گزینه‌های گیاهی دیگر خامه‌ای‌تر میشود. دوستداران مزه نارگیل با افزودن شیر آن می‌توانند طعم دلپذیر آن را مهمان فنجان قهوه‌شان کنند.
شیر نخودفرنگی
جای نگرانی نیست، با اضافه‌کردن شیر نخودفرنگی به لاته، قهوه شما سبز نخواهد شد. این شیر که گاهی شیر پروتئین گیاهی هم نامیده میشود از دانه‌های زردرنگ و نصف شده نخودفرنگی تهیه میشود. کالری موجود در یک لیوان از این شیر نصف شیر گاو است و تنها ۰.۵ گرم چربی اشباع شده دارد. بااین‌حال مقدار پروتئین موجود در آن نسبت به دیگر شیرهای گیاهی بالاست. این شیر بین افرادی که به حساسیت لاکتوز دچار هستند گزینه بسیار محبوبی به شمار می‌رود چون بافت آن بسیار به شیر گاو نزدیک است و با داشتن مقدار زیاد پروتئین نیاز بدن را برطرف می‌کند. بعد از نوشیدن لاته یا کاپوچینو روزانه که با شیر نخودفرنگی تهیه شده است تا چند ساعت احساس سیری خواهید کرد.
شیر جو دوسر
در چند سال گذشته، شیر جو دوسر به عنوان یکی از محبوب‌ترین شیرهای گیاهی راه خود را به بازار پیدا کرده است، و جای تعجب نیست، زیرا طعم و عطر شیر جو دوسر خنثی و ملایم است و علاوه بر این، برای نوشیدنی‌های پایه اسپرسو مناسب است. آزمایش شیر جو دوسر، نتایج عکس آزمایش شیر سویا را داشت. به آرامی کف می‌کرد و نیاز به تقریبا دوبرابر زمان برای فوم گیری نسبت به شیر گاو داشت. دوباره دو دمای ۵۵ و ۶۵ را امتحان کردیم و شیر در هر دو حالت واکنش مناسبی نشان داد. در بخش لاته آرت، نتایج خوب بود و تنها مشکل این بود که برای ساخت الگوها باید شیر را با سرعت بیشتری می‌ریختیم. شیر دو سر، طعم ملایم و دلپذیری دارد و همچنین، حس کرم-مانند دلبخشی در دهان ایجاد می‌کند.
- + طعم طبیعی و ملایم
- + بافت کرم-مانند
- + مقاوم در برابر دما
- – ممکن است کمی بر طعم اسپرسو غلبه کند
- – فوم گیری از آن سخت تر است
شیر شاهدانه
جای نگرانی نیست، با اضافه‌کردن شیر نخودفرنگی به لاته، قهوه شما سبز نخواهد شد. این شیر که گاهی شیر پروتئین گیاهی هم نامیده میشود از دانه‌های زردرنگ و نصف شده نخودفرنگی تهیه میشود. کالری موجود در یک لیوان از این شیر نصف شیر گاو است و تنها ۰.۵ گرم چربی اشباع شده دارد. بااین‌حال مقدار پروتئین موجود در آن نسبت به دیگر شیرهای گیاهی بالاست. این شیر بین افرادی که به حساسیت لاکتوز دچار هستند گزینه بسیار محبوبی به شمار می‌رود چون بافت آن بسیار به شیر گاو نزدیک است و با داشتن مقدار زیاد پروتئین نیاز بدن را برطرف می‌کند. بعد از نوشیدن لاته یا کاپوچینو روزانه که با شیر نخودفرنگی تهیه شده است تا چند ساعت احساس سیری خواهید کرد.
آیا شیر گیاهی مانند بادام فوم می‌دهد؟
شیر گاو آسان‌تر از همه انواع شیر لبنی و غیرلبنی کف می‌کند و از این جهت مناسب‌ترین گزینه برای ترکیب با قهوه به نظر می‌رسد. اما این به آن معنا نیست که از شیرهای گیاهی نمی‌توان برای قهوه فوم تهیه کرد؛ بنابراین خبر خوب برای عاشقان لاته با شیر بادام آن است که می‌توانند با شیر گیاهی خانگی خود قهوه‌ای بی‌نظیر درست کنند. آنچه که در شیر گاو باعث ایجاد فومی خوشمزه میشود چربی و پروتئین است و از آنجا که شیر بادام تنها از آب و بادام درست میشود، تبدیل آن به فوم به سادگی شیر گاو نیست چون میزان چربی و پروتئین آن به میزان قابل‌توجهی کمتر است.
بهترین روش‌های تهیه فوم شیر بادام
برای تهیه شیر بادام روش‌های مختلفی وجود دارد. به این منظور می‌توانید از نازل بخار اسپرسوساز، خامه ساز دستی یا ماکروویو استفاده کنید.
نازل بخار اسپرسوساز یکی از بخش‌های دستگاه اسپرسو است که برای فوم دار کردن شیر به کار می‌رود. به این منظور باید لوله را به‌اندازه یک بند انگشت در شیر فرو ببرید و آن را روشن کنید تا حباب‌های ریز روی سطح شیر ظاهر شوند. با این کار کم‌کم حجم شیر بیشتر و حدوداً دوبرابر میشود. بعد از اینکه سطح فوم یکدست و مخملی شد آن را به فنجان اسپرسو خود اضافه کنید و از نوشیدنش لذت ببرید.
اگر اسپرسوساز ندارید نگران تهیه فوم شیر بادام در خانه نباشید با یک دستگاه کف‌ساز ارزان‌قیمت خانگی هم می‌توانید نوشیدنی‌های بسیار دلچسب و خوشمزه تهیه کنید. استفاده از این وسیله که بعد از دیدنش بلافاصله به یاد مسواک برقی می‌افتید بسیار ساده است. شیر بادام را در یک شیرجوش بریزید و به‌آرامی روی گاز حرارت دهید تا قدری گرم شود. دستگاه را داخل شیر قرار دهید و حدود ۳۰ ثانیه روشن کنید تا فومی یکدست و لطیف آماده شود. بعد از آماده شدن و بدون اینکه اجازه دهید شیر بیش از حد حرارت ببیند آن را قهوه خود اضافه کنید و از نوشیدن آن لذت ببرید.
برای تهیه فوم شیر بادام با ماکروویو شیر بادام را در ظرف مناسبی بریزید و در دستگاه قرار دهید. بهتر است ظرفی که انتخاب می‌کنید درب مناسب داشته باشد که شیر از آن بیرون نریزد. پیش از قراردادن شیر آن را به مدت یک دقیقه حسابی تکان دهید و بعد ماکروویو را برای ۳۰ ثانیه روشن کنید. با حرارت دیدن در دستگاه حباب‌های هوایی که به دلیل تکان دادن وارد شیر شده‌اند ثبات پیدا می‌کنند و فوم یکدست میشود.
اگر به تهیه و آزمودن شیرهای گیاهی در قهوه علاقه‌مند هستید می‌دانید که با صرف هزینه‌ای متوسط می‌توانید شیری همچون شیر بادام را در خانه تهیه کنید و حتی بدون دستگاه اسپرسوساز از آن فومی لطیف و خوشمزه بسازید. پس هر چه سریع‌ترین بهانه‌ها را کنار بگذارید و برای ورود به دنیای نوظهور شیرهای غیر لبنی دست به ماجراجویی بزنید.
فهرست شیرهای غیر لبنی بسیار طولانی است و مدام در بازار پرطرف‌دارتر میشود. دوستداران قهوه تهیه شده با شیر غیر لبنی، طیف گسترده‌ای از طعم و بافت در اختیار دارند که با جستجو در آن مطلوب‌ترین ترکیب را در نوشیدنی دلخواهشان بچشند یا از جستجو در این دنیای وسیع و خوش‌طعم لذت ببرند.
