قهوه و کوهنوردی

کافئین موجود در قهوه یکی از مواد انرژی‌زای شناخته شده برای ورزشکاران و افراد عادی است. تحقیقات بسیاری تأثیر کافئین را روی سیستم مرکزی اعصاب نشان می‌دهد که روی روال عادی زندگی، از بیدار شدن در صبح تا عملکرد در محل کار نشان می‌دهد. علاوه بر این تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که مصرف کافئین عملکرد شما در باشگاه را هم بهتر می‌کند.

به‌غیراز این افرادی که روزانه نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف می‌کنند تجربه دست اولی از اثرات آن روی بدن دارند؛ اما آیا نوشیدن قهوه باعث می‌شود همه ورزشکاران عملکرد بهتری داشته باشند؟ آیا کوهنوردان که فشار زیاد فیزیکی در شرایط خاص آب ‌و ‌هوایی را تحمل می‌کنند باید در حین کوهنوردی قهوه بنوشند یا با این کار سلامتی و عملکرد مثبت خود را به خطر خواهند انداخت؟

پژوهش‌های انجام شده توسط بلنت سوکمم در سال ۲۰۰۸ حاکی از آن است که کافئین اثرات مثبت متعددی روی عملکردی فیزیکی بدن دارد که گزیده‌ای از آن به شرح زیر است:

• افزایش تمرکز، هوشیاری و خلق به ‌خصوص در ورزشکاران دچار کم‌خوابی
• بهبود زمان واکنش و دقت عمل
• افزایش آستانه تحمل درد و خستگی
• افزایش فعالیت و آستانه زمانی خستگی در فعالیت‌های هوازی و قدرتی
• افزایش قدرت در تمرینات قدرتی بسیار سنگین زیر ده ثانیه

با در نظرگرفتن اثرات گفته شده جای تعجب ندارد که بسیاری از کوهنوردان صبح‌ها قهوه می‌نوشند یا پیش از شروع پیمایش نوشیدنی کافئین‌دار مصرف می‌کنند. بهره‌مند شدن از اثرات مثبت نوشیدن قهوه در حین فعالیت فیزیکی قطعاً تجربه خوشایندی است اما ورزشکاران باید از مصرف بیش از اندازه قهوه به امید افزایش بدون محدودیت توانمندی‌های خود پرهیز کنند. چراکه زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌تواند اثرات منفی از جمله موارد ذکر شده در ادامه را به همراه داشته باشد:

مصرف حجم زیاد کافئین باعث زیاد شدن تحریک‌پذیری و اضطراب می‌شود به همین دلیل برای افرادی که در مسیر‌های دشوار کوهنوردی می‌کنند زیاده‌روی در مصرف قهوه انتخاب نامناسبی به شمار می‌آید.

چون مصرف زیاد قهوه روی سیستم گوارش تأثیر می‌گذارد، می‌تواند باعث شود ورزشکار احساس ناخوشی عمومی را تجربه کند. به ‌غیر از به‌هم‌ریختن سیستم گوارشی بدن، زیاده‌روی در مصرف قهوه می‌تواند باعث سردرد و تپش قلب شود که هیچ ورزشکاری تمایل ندارد آن را حین یک تمرین جدی تجربه کند.

با توجه‌ به اینکه اثرات مصرف کافئین به مدت ۴ تا ۶ ساعت روی بدن باقی می‌ماند، نوشیدن قهوه بعدازظهر یا عصرگاهی می‌تواند منجر به شب‌بیداری یا بد‌خوابی شود. نداشتن استراحت و ریکاوری مناسب در صعودهایی که بیش از یک روز طول می‌کشند می‌تواند به شدت عملکرد ورزشکار را در روز بعد تحت تأثیر قرار دهد.

مصرف زیاد نوشیدنی‌های کافئین‌دار می‌تواند PH خون را کاهش دهد و به‌عبارتی‌دیگر آن را اسیدی کند. به همین دلیل می‌تواند عملکرد بدن در ورزش‌های شدید را تضعیف کند چراکه بدن در هنگام انجام فعالیت‌های شدید به تجزیه گلوکز احتیاج دارد که با اسیدی شدن خون روند آن مختل می‌گردد.

باتوجه‌به آنچه گفته شد مصرف چه مقدار قهوه می‌تواند کوهنوردان را از مزایای انرژی‌زای آن بهره‌مند کند بدون اینکه بدنشان را در معرض مضرات کافئین قرار دهد؟

اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید قابل‌توجه قرار گیرد آن است که بدن افراد مختلف باتوجه‌به توانایی و میزان مصرف قهوه روزانه‌شان واکنش متفاوتی نسبت به دریافت کافئین نشان می‌دهد و نمی‌توان نسخه‌ای نهایی برای همه افراد پیچید. اما بدون تردید می‌توان گفت که مصرف بیش از حد کافئین به عملکرد آسیب بیشتری می‌زند به همین دلیل باید جداً از زیاده‌روی در نوشیدن قهوه هنگام کوهنوردی خودداری کرد.

اگر تمایل دارید از مزایای قهوه هنگام کوهنوردی بهره ببرید باید با مصرف مقدار کم آزمایش کنید تا به حد و مرز بدن خودآگاهی پیدا کنید. دقت کنید که خط قرمز مصرف قهوه هنگام کوهنوردی، میزان مصرف روزانه شماست.

اگر در یک روز عادی بیش از دو فنجان قهوه نمی‌نوشید هنگام صعود به قله یا انجام ورزش سنگین هم از این میزان بیشتر قهوه مصرف نکنید. افرادی که در برنامه روزانه غذایی‌شان جایی برای نوشیدن قهوه در نظر نگرفته‌اند هنگام ورزش و کوهنوردی هم باید از نوشیدن قهوه خودداری کنند چرا که مصرف آن می‌تواند منجر به افت عملکرد آنها گردد.

در شرایط اید‌ه‌آل با آزمودن مقادیر مختلف قهوه هنگام کوهنوردی بهترین میزان برای بدن خود را به دست خواهید آورد. اما به‌طورکلی پیشنهاد می‌شود که در روزهای مسابقات یا صعود‌های خطرناک از میزان مصرف همیشگی خود کمتر قهوه بنوشید. چراکه دچار شدن به عوارض مصرف کافئین ممکن است جان شما را به خطر بیندازد.