یک فنجان قهوه گرم برای میلیونها نفر در سراسر جهان، بخش جدانشدنیای از روتین صبح است. با تغییر ساعت و نامنظم شدن الگوی خواب، بسیاری از مردم برای مقابله با خوابآلودگی به چند فنجان قهوه اضافه پناه میبرند. اما کافئین باعث اضطراب برخی از افراد و باعث میشود که تمام شب بیدار بمانند. چرا کافئین روی افراد اثرات متفاوتی میگذارد؟ در واقع، بخشی از این تفاوت به ژنهای ما برمیگردد.
مرلین کورنیلیس، محقق کافئین در دانشگاه نورثوسترن در شیکاگو، میگوید: “ما در حال کشف این موضوع هستیم که عوامل ژنتیکی درونی به ما کمک میکنند میزان مصرف کافئین را خودمان تنظیم کنیم. جالب است که ژنتیکمان چقدر تأثیر قوی بر این موضوع دارد.”
ژنهای شما و واکنش به قهوه
همه چیز از نحوه برخورد بدن شما با کافئین آغاز میشود. این وظیفه متابولیسم بدن است و وقتی بحث به کافئین میرسد، تنها دو ژن اصلی این کار را انجام میدهند. ژن “CYP1A2” آنزیمی که در کبد تقریباً ۹۵% از کل کافئین مصرفشده را متابولیزه میکند و ژن “AHR” که میزان تولید این آنزیم را کنترل میکند. این دو ژن بایکدیگر، میزان کافئین در حال گردش در خون و مدت زمان باقی ماندن آن را تنظیم میکنند.
اگر متابولیسم شما سریع باشد یا اگر سیگار میکشید، کافئین در بدن شما باقی نمیماند که بتواند تأثیر عمیقی بر تحریک مغز بگذارد. در نتیجه ممکن است دوباره سراغ یک فنجان قهوه دیگر بروید. اما اگر آنزیم لازم برای تجزیه کافئین کمتر تولید شود، کافئین مدت بیشتری در بدن شما باقی میماند و تأثیرات طولانیتری بر شما میگذارد.
قهوه، اضطراب یا آرامش؟ پاسخ در ژنهای شماست
یک مجموعه کاملاً متفاوت از ژنها، نحوه تأثیر کافئین بر فعالیتهای مغز را تنظیم میکنند و همچنین عوارض جانبی دیگری مانند اضطراب، بیخوابی و ناراحتی معده را نیز به دنبال دارند. آدنوزین، مادهای که در ایجاد خوابآلودگی صبحگاهی و خستگی بعد از ناهار نقش دارد، فعالیت عصبی را کاهش داده و مانع ترشح مواد شیمیایی مؤثر در ایجاد حس خوب مانند دوپامین میشود. اما وقتی کافئین در جریان خون شما قرار میگیرد، بهراحتی جای آدنوزین را در گیرندههای مغز و سایر قسمتهای بدن میگیرد و باعث افزایش هوشیاری میشود.
تنظیم گیرندههای آدنوزین توسط ژنی به نام” ADORA2A” انجام میشود. تحقیقات نشان دادهاند که تغییرات در این ژن، واکنش افراد به کافئین را تحت تأثیر قرار میدهد. این تغییرات ممکن است دلیل بیخوابی برخی افراد حتی پس از نوشیدن یک جرعه قهوه باشد. همچنین مشخص شده که این ژن در بروز اضطراب نقش دارد. مطالعهای در سال ۲۰۰۸ نشان داد که حتی مصرف ۱۵۰ میلیگرم کافئین در روز برای برخی از افراد باعث اضطراب شدید میشود. مطالعه دیگری نیز تغییرات در گیرندههای آدنوزین را با اختلال پانیک در برخی افراد مرتبط دانسته است.
به همین دلیل است که برخی افراد به دلیل ارتباط قهوه با عوارض منفی از آن دوری کنند. یک محقق کافئین در موسسه ملی تحقیقات پزشکی فرانسه، در این باره میگوید: میزان مصرف کافئین در کشورها و بین افراد مختلف به شدت متفاوت است. این تنوع ممکن است تا حدی به این دلیل باشد که برخی افراد پس از مصرف کافئین دچار اضطراب، تپش قلب و بیقراری میشوند.
تغییرات در ژن گیرنده دوپامین “DRD2” نیز ممکن است روی علاقه یا بیزاری شما نسبت به قهوه تأثیر بگذارد. همچنین، ژن “ABCG2” که در انتقال ترکیبات به سیستم عصبی مرکزی نقش دارد، ممکن است میزان دسترسی کافئین به مغز را تنظیم کند. حالا بهتر متوجه این پرسش میشویم که “چرا بعد از خوردن قهوه استرس میگیرم“.
تلخی قهوه یا لذت آن؟ ژنهای شما تصمیم میگیرند
قهوه، علاوهبر داشتن کافئین بهخاطر طعم و بوی خاصش هم واکنشهای متفاوتی در افراد ایجاد میکند. بعضیها عاشق طعم و بوی قهوه هستند و بعضیها از آن خوششان نمیآید. دلیل این تفاوت ممکن است به ژنتیک ما برگردد، چون ژنها روی حس چشایی و بویایی ما تأثیر میگذارند.
در یکی از مطالعات مرکز مونل در فیلادلفیا، فعالیت ژنهای مرتبط با درک طعم تلخ را در گروهی از مصرفکنندگان قهوه بررسی شد. هنگامی که نمونههایی از کافئین خالص برای تست طعم به شرکتکنندگان داده شد، افرادی که روزانه بیشتر قهوه مینوشیدند، طعم نمونهها را تلختر از افرادی که کمتر قهوه مینوشیدند ارزیابی کردند.
گروه تحقیقاتی این مرکز با بررسی ژنهای مرتبط با گیرندههای تلخی، متوجه شدند این ژنها در افرادی که حجم بیشتری از قهوه مینوشیدند فعالتر بودند. اما برخی از شرکتکنندگان فاقد گونه ژنی لازم برای حس کردن تلخی کافئین بودند. آیا این به این معنی است که این افراد به احتمال بیشتری از قهوه لذت میبرند؟
محقق این مرکز درباره نتایج این آزمایش میگوید: فقط ۱۵ درصد از تلخی قهوه ناشی از کافئین است و ۸۵ درصد باقیمانده از ترکیبات تلخ دیگری میآید. انواع مختلفی از گیرندههای تلخ وجود دارند و همینطور ترکیبات تلخ مختلفی در قهوه. بنابراین، باید ژنتیک افراد را بر اساس نوع قهوه بررسی کرد، چون هر نوع قهوه متفاوت است.
این محقق اشاره میکند که کافئین ممکن است مسیرهای حسی افراد را به شیوههایی که هنوز به طور کامل درک نشده است تحت تأثیر قرار دهد. این ترکیب نه تنها به سطح سلولهای گیرنده متصل میشود، بلکه وارد سلولی میشود که اثرات آن همچنان ناشناخته است. اگر نسبت به تلخی حساس باشید، ممکن است تلخی قهوه را بیشتر احساس کنید؛ اما اگر همچنان آن را دوست داشته باشید، شاید به دلیل اثرات شرطیسازی یا ویژگیهای دارویی کافئین باشد.
و در آخر..
مطالعه نشان میدهد که تأثیر قهوه بر افراد تا حد زیادی به ژنتیک آنها وابسته است. ژنهای خاصی مانند CYP1A2 و ADORA2A نحوه متابولیسم کافئین و حساسیت به عوارضی چون اضطراب و بیخوابی را تنظیم میکنند. همچنین، طعم و بوی قهوه تحت تأثیر ژنهای مرتبط با حس چشایی و بویایی است. این یافتهها نشان میدهند که عشق یا نفرت از قهوه بیشتر از آنکه یک انتخاب شخصی باشد، نتیجه عوامل ژنتیکی است. حالا نوبت شماست! تجربهتان از قهوه چگونه است؟ آیا به احساسات و واکنشهای بدنتان نسبت به کافئین توجه کردهاید؟ مشتاقیم نظراتتان را با ما به اشتراک بگذارید!