آشنایی با ویژگی‌های دانه قهوه آفریقایی

آفریقا که اغلب از آن به‌عنوان زادگاه قهوه یاد می‌شود، میراثی غنی و با سابقه در دنیای کشت و تولید قهوه دارد. از ارتفاعات مه‌آلود اتیوپی تا مناظر زنده و پرجنب‌وجوش کنیا و فراتر از آن، این قاره دارای تنوع بی‌نظیری از طعم‌ها، عطرها و فرهنگ‌های قهوه است که برای قرن‌ها علاقه‌مندان به قهوه را مجذوب خود کرده است. قهوهٔ آفریقایی به‌خاطر ویژگی‌های متمایزش، از نت‌های گلی و مرکباتی یرگاشفه اتیوپیایی گرفته تا پروفایل‌های جسورانه و شراب‌ مانند کنیایی، از شهرت جهانی برخوردار است. در این مقاله، سفری را در دنیای مسحورکننده قهوه آفریقا آغاز کرده و خاستگاه، مشخصات طعمی منحصربه‌فرد و اهمیت فرهنگی آن را در سطح محلی و جهانی بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید تا به داستان جذاب قهوه آفریقایی بپردازیم، قصه‌ای که هر جرعه آن حکایت از سنت، نوآوری و زیبایی بی‌حد و حصر این سرزمین دارد.

قهوه از گذشته تاکنون نقش مهمی در زندگی مردم آفریقا ایفا کرده است. حدود ۱۲ درصد از قهوه مصرفی جهان در قاره آفریقا، علی‌الخصوص بخش شرقی آن تولید می‌شود. این منطقه باورنکردنی دارای شرایط آب‌وهوایی و خاک بسیار مساعد است که باعث تولید طعم‌های منحصربه‌فرد می‌شود.

خصوصیات قهوه آفریقایی

قهوه آفریقایی به دلیل برخورداری از طعم‌های بسیار خاص، منحصربه‌فرد شناخته می‌شود. ارتفاعات زیاد، خاک‌های آتشفشانی با مواد معدنی فراوان و نزدیکی به خط استوا، همگی عوامل دخیل در ایجاد ویژگی‌های طعمی قهوه آفریقایی به‌ شمار می‌روند.

بارزه اصلی قهوه‌های آفریقایی، نت‌های برجست میوه‌ای، طعم و عطر توت‌ مانند و نت‌های گلی است. اسیدیته شفاف را می‌توان یکی دیگر از مشخصات این قهوه‌ها دانست. پس از دم‌آوری قهوه‌های آفریقایی غالباً طعم‌های محبوبی مانند یاس، ترنج و مرکبات دریافت خواهید کرد.

لیست کشورهای تولیدکننده قهوه در آفریقا

در حال حاضر تعدادی از کشورهای آفریقایی و اخیرا جمهوری دموکراتیک کنگو همگی بازارهای صادراتی خود را ایجاد کرده‌اند. قهوه هر کشور دارای ویژگی‌های متمایز که طیف گسترده‌ای از طعم‌های قهوه را دربرمی‌گیرد است.
لیست تولیدکنندگان قهوه در آفریقا، عبارتند از:

1. بوروندی
2. اتیوپی
3. کنیا
4. رواندا
5. تانزانیا
6. اوگاندا
7. کنگو
8. زامبیا

در ادامه نگاهی عمیق‌تر به این کشورهای تولیدکننده قهوه در آفریقا خواهیم داشت.

بوروندی

جمهوری بوروندی (the Republic of Burundi) کشوری کوچک است که در قسمت مرکزی آفریقا در مجاورت دریاچه تانگانیکا قرار دارد. این کشور از آب‌وهوایی استوایی که آن را برای کشت قهوه به مکان بسیار مناسبی تبدیل می‌کند برخوردار است. قهوه به همراه چای 90% بازار صادراتی بوروندی را تشکیل می‌دهند. بنابراین اقتصاد صادراتی این کشور، به شدت به قیمت قهوه و چای در بازار گره خورده است.

اکثر قهوه‌های تولیدشده در بوروندی توسط مزارع کوچک در ارتفاعات بالای 1200 متر کشت می‌شوند و از انواع بوربون هستند. دانه‌های سبز قهوه این کشور عمدتاً با استفاده از روش کاملاً شسته‌شده (fully washed) که به طعم‌های بسیار واضح و اسیدیته بالا منجر می‌شود، فرآوری می‌شوند.

یک پیشنهاد خواندنی: با قهوه سبز، دم‌آوری و خواص آن آشنا شوید

اتیوپی

اتیوپی (Ethiopia) که زادگاه قهوه به‌شمار می‌رود، هفتمین تولیدکننده بزرگ قهوه در جهان است. می‌توان گفت قهوه غنی اتیوپی در هیچ جای دیگر روی زمین تکرار نمی‌شود و تا زمانی که کمی از قهوه این کشور را امتحان نکنید، باور این که چگونه قهوه می‌تواند چنین طعم میوه‌ای و گلی داشته باشد دشوار است.

قهوه اتیوپی هم اکنون در مرکزیت دنیای قهوه تخصصی قرار دارد. تقریبا 50 درصد از قهوه اتیوپی در ارتفاعات بالای 1500 متر کشت می‌شود. در اتیوپی چندین منطقه برای کشت قهوه وجود دارد که هر کدام دارای آب‌وهوای متمایز و در نتیجه طعم خاص خود هستند. از مهم‌ترین مناطق کشت قهوه در اتیوپی می‌توان به هرار (Harrar)، جیمه (Djimmah) و سیدامو (Sidamo) اشاره کرد. ویژگی برجستهٔ قهوه‌های اتیوپی، نت‌های طعمی میوه‌ای، شرابی، شکلاتی، آجیلی و ادویه‌ای است.

کنیا

قهوه کنیا (Kenya) به‌خاطر عطر رضایت‌بخش، تعادل بین اسیدیته، بادی و ویژگی‌های طعمی میوه‌ای دارای شهرت جهانی است. قسمت عمده قهوه کنیا در ارتفاعات بین 1500 تا 2100 متر بالاتر از سطح دریا کشت می‌شود. قهوه در کنیا غالبا دو بار در سال برداشت می‌شود. جالب است بدانید، دولت کنیا صنعت قهوه را بسیار جدی می‌گیرد و در واقع ریشه‌کن کردن یا از بین‌بردن درختان قهوه غیرقانونی است.

درجه‌بندی قهوه در کنیا معمولا بر اساس اندازه انجام می‌شود، با این فرض که هر چه دانه قهوه بزرگ‌تر باشد، کیفیت بالاتری دارد. این فرضیه به‌طور کلی درست است، اما ممکن است در برخی موارد قهوه‌ با اندازه کوچک‌تر، بسیار برتر از انواع مشابه با سایز بزرگ‌تر باشد.

دانه‌های قهوه، به شرح زیر درجه‌بندی می‌شوند:

• E _ بزرگ‌ترین دانه قهوه
• AA (اسکرین سایز 18) _ رایج‌ترین قهوه تخصصی با بالاترین قیمت‌
• AB (اسکرین سایز ۱۶-۱۵) _ رایج‌ترین درجه قهوه
• PB (برای Pea berry) _ معمولا از قیمت بالایی برخوردار است. پی‌بری (pea-berry) زمانی رخ می‌دهد که جهشی در گیلاس قهوه وجود داشته باشد. به دلیل نادر بودن، این نوع بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. در مورد قهوه پی‌بی در مقاله‌اش بیشتر بخوانید.
• C که پایین‌ترین درجه است و نباید در قهوه تخصصی وجود داشته باشد!

رواندا

قهوه برای مدت طولانی با ارزش‌ترین کالای صادراتی رواندا (Rwanda)‌ به‌حساب می‌آمد، اما رویدادهای دهه 1990 صنعت قهوه این کشور را از بین برد. خوشبختانه هم اکنون رواندا مسیر بهبودی را با سرعت زیادی طی می‌کند و قهوه محصول این کشور، که عمدتا عربیکا کاملا شسته‌شده است، یکی از مرغوب‌ترین قهوه‌ها است که قاره آفریقا ارائه می‌دهد. بیشتر دانه‌های قهوه در مزارع بسیار کوچکی که اکثرا به تعاونی تبدیل شده‌اند، کشت می‌شوند. دانه قهوه رواندا، معمولا از طعم میوه‌ای (اغلب توت و سیب) همراه با رایحه‌‌های واضح گلی بهره‌مند است.

تانزانیا

خانه کوه کلیمانجارو، مطمئنا محصول قهوه قابل‌توجهی تولید می‌کند. اگر چه صنعت قهوه‌ تانزانیا (Tanzania) به خوبی کنیا، اتیوپی یا رواندا ندارد، اما این صنعت در سال‌های اخیر رشد زیادی داشته است. بخش عمدهٔ تولید قهوه در تانزانیا، انواع ربوستا است. قهوهٔ تانزانیا به‌طور کلی قهوه‌ای با بادی سنگین و سطح اسیدیتهٔ پایین به‌شمار می‌رود.

اوگاندا

اوگاندا (Uganda) در خط استوا قرار دارد و آب و هوای حاصل از آن این کشور را به یکی از تولیدکنندگان برتر دانه‌های قهوه ربوستا تبدیل کرده است. تولید قهوهٔ عربیکا در اوگاندا بسیار کم است. این کشور در گذشته تا کنون عمدتاً به‌عنوان تولیدکنندهٔ ربوستا شناخته می‌شود. بااین‌حال، مناطق خاصی از اوگاندا، به‌ویژه در شمال شرقی نزدیک کنیا و در غرب کشور در منطقهٔ کوه رونزوری، هم اکنون قهوهٔ بسیار قابل‌توجهی تولید می‌کنند.

از دیگر کشورهای تولیدکننده قهوه در آفریقا می‌توان به کنگو و زامبیا اشاره کرد.

مقایسه کیفیت دانه قهوه‌های آفریقایی

در ادامه مقایسه ویژگی‌های طعمی دانه‌های قهوه‌های آفریقایی آورده شده است.

در نظر داشته باشید مواردی که در جدول بالا آمده است، پروفایل‌های طعمی و ویژگی‌های کلی قهوه‌های کشورهای مختلف هستند و ممکن است تغییراتی بر اساس عواملی مانند منطقه رشد، ارتفاع و روش فرآوری در دانه رخ دهد.

و در آخر

قهوه‌های آفریقایی به خصوص قهوه اتیوپی و کنیا از متمایزترین و بهترین دانه قهوه‌های جهان هستند. قهوه آفریقایی گواهی بر میراث فرهنگی غنی، تنوع بی‌نظیر و خلاقیت بی‌حدوحصر این قاره هستند. از جنگل‌های باستانی اتیوپی تا تپه‌های کنیا و فراتر از آن، قهوه‌های آفریقایی با طعم‌های استثنایی، داستان‌های فریبنده و سنت‌های ماندگار خود همچنان عاشقان قهوه را در سراسر جهان به خود جذب می‌کنند.